Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü

Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü 

Genel tabirle içinde farklı gaz ve sıvı basıncı olan kaplara biz basınçlı kap diyoruz. Teknik tabirle ise 0.5 Bar ve üzerinde iç basınca sahip kaplara basınçlı kap diyoruz. Basınçlı kaplar günlük hayatımız genellikle kompresör hava tankı, genleşme tankı veya endüstriyel gaz tüpleri olarak karşımıza çıkabiliyor. Basınçlı kapların üretim testleri sonrası kullanıma açılmaktadır. Basınçlı kaplar bu aşamadan sonra çevresel etkenler ve çalışma koşulları nedeniyle deformasyona maruz kalabilmektedir.  Basıncın bir kaza anında ne tür bir tehlike yaratacağını ve hasar verebileceğini hepimiz tahmin edebiliyoruz. Kontrolsüz basınç, tehlike demek, yaralanma, hatta ölüm riski demektir. O halde tehlikeyi ve olası kaza durumunda yaşanabilecek kayıpları biliyorsak ekipmanımızın asgari bakım ve kontrollerini yapmalıyız. Uluslararası ve Ulusal mevzuatlar Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolünü zorunlu kılmıştır. Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü ile ilgili standartlar yayınlanmıştır.

Basınçlı Kaplar Periyodik Kontrol Yönetmeliği 

Basınçlı kapların periyodik kontrolü; “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları yönetmeliğine tabidir”. Periyodik Kontrol bilgisi öncesi küçük bir hatırlatma yapmadan geçmek istemiyorum. Basınçlı kapların, karşılamaları gereken temel sağlık ve güvenlik gereklerini, bu ürünlerle ilgili piyasaya arz koşullarını ve piyasa gözetimi ve denetimi esaslarını belirleyen yönetmelik“Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği’ .(2014/29/AB Resmî Gazete Tarihi: 03.11.2016 Resmî Gazete Sayısı: 29877)ve PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanların ve donanımların tasarımı, imalatı ve uygunluk değerlendirme işlemlerini “Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği” düzenlemektedir.(2014/68/AB) Resmî Gazete Tarihi: 03.03.2018 Resmî Gazete Sayısı: 30349

Peki Basınçlı kapların periyodik kontrol yönetmeliği var mı? Basınçlı kapların periyodik kontrolüyle ilgili son ve güncel olan düzenleme “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları yönetmeliğidir.(Resmî Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28628)Bu Yönetmeliğin EK-III bölümünde İş Ekipmanlarının Bakım, Onarım ve Periyodik Kontrolleriyle ilgili hususlardan bahsedilmektedir.Bu bölümde Basınçlı kapların periyodik kontrollerini yaparken referans almamız gereken bir tablo çıkıyor karşımıza(Tablo-1: Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri (Ek başlık:RG-23/7/2016-29779) ⁽²⁾  ) Bu tabloyu incelediğimizde  3 sütün 3 ana başlık yer alıyor. Ekipman Adı-Kontrol Periyodu(Azami Süre) ve Periyodik Kontrol Kriterleri. Bu tablo bize şöyle diyor aslında “Hangi Basınçlı kabı”, “hangi sıklıkla”, “hangi kriterlere göre” periyodik kontrole tabi tutacaksın.

Ekipman adı sütünün da Basınçlı kapların kullanım alanları ve cinsleri dikkate alınarak sınıflandırması yapılmıştır. Kontrol periyodu sütununda ise basınçlı kapların azami kontrol süreleri yer almaktadır. Bu sütunda dikkat edilmesi gereken husus bazı ekipmanlar için net süreler verilmiş olsa da, bazı ekipmanlar için standartlara atıfta bulunulmuştur. Son sütün olan Periyodik Kontrol Kriterleri kısmında ise Basınçlı kapların periyodik kontrolünün hangi standartlara göre yapılması gerektiğini göstermektedir. Bu sütunda dikkat etmemiz gereken nokta, referans alınacak standartlarda zaman zaman değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikleri takip etmemiz, doğru periyodik kontrol yapmamız için zorunluluktur.

Basınçlı Kap ve Tesisatların Periyodik Kontrolleri 

Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolü; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yayınlanan yönetmeliklerden olan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları yönetmeliğine göre yılda en az 1 defa yetkili kişilerce yapılmalıdır. İşyerlerimizde yaygın olarak kullanılan üretimin bir parçası olan basınçlı kaplar ve tesisatlar hangileridir? Kazanlar, Hava tankları, genleşme tankları, hidrofor tankları, otoklav, hava devresi tesisatı gibi basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri yönetmelik çerçevesinde yapılmalıdır. İşyerimizde bulunan basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrollerini yaptırmak, işyerimizde güvenli çalışma ortamı oluşmasına katkı sağlar. Bu ekipmanlar yüksek basınç ihtiva ettiğinden olası kazada yaralanma hatta ölümle sonuçlanabilecek durumlar ortaya çıkabilecektir. Periyodik Kontrollerle önceliğimiz insan hayatı sonrasında ekipmanı ve işletmeyi korumaktır. Bazı işletmeler envanterinde bulunan basınçlı kap ve tesisatlarının periyodik kontrollerini aksatmazken bazı işletmelerde ise birden fazla basınçlı ekipman varken sadece bir tanesine rapor alınmak suretiyle süreç geçiştirilebiliyor. Bu geçiştirme bazen insan hayatıyla, maddi kayıplar ve itibar kaybıyla sonuçlanabiliyor. Uzun yıllar sektörde yükselmeye çalışan bir firma yaşadığı bir kazayla maddi ve manevi kayıplarla kapanmanın eşiğine gelebiliyor. Haber sayfalarında yer alıyor maalesef  yıllardır kazandığı ticari itibarını da  bir anda kaybedebiliyor.

Kompresör Periyodik Kontrol 

Basınçlı hava üretiminin ilk ekipmanı kompresördür. Genellikle Kompresör atmosferden aldığı havayı sıkıştırarak basıncını arttırır ve kullanıma sunar. Pistonlu-Vidalı-Eksenel akımlı-Merkezkaç vb. çeşitleri bulunmakla beraber yaygın olarak kullanılan vidalı ve pistonlu tip kompresörlerdir. Basınçlı hava üretimini sağlayan bu ekipmanın periyodik kontrolü “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları yönetmeliği” EK-III tablo 1 de açık olarak yer almamakta sadece üretilen havanın depolandığı Hava Tankına ait kontrol bilgileri yer almaktadır. Ancak yine de, Kompresör periyodik kontrolüyle ilgili olarak, kompresörün sicil kartı, bulunduğu yer, servis bakımları, temiz hava emişinin olup olmadığı, yağ kaçakları vb. kontrollerinin yapılması ve Kontrol formuna işlenmesi doğru olacaktır.