Nedir Bu Standart?

Nedir Bu Standart?

Lezzetli bir yemeğin perde arkasındaki organizasyonu hiç düşündünüz mü? O yemek belirli malzemelerle, belirli ölçülerle, belirli bir yöntemle ve belirli test etme usulleriyle sofranıza gelir. Her malzemenin, ne kadar oranda kullanılacağı, ne kadar süreyle pişirileceği ve hatta hangi kaplarda servis edileceği bile, aşçının yemek defterinde özenle kaydedilmiştir.

Diyebiliriz ki, yıllar boyunca aynı yemeği, aynı lezzetle yapan aşçı, o yemek için bir standart oluşturmuştur. Başka bir deyişle aşçı, yemeğin malzemelerini belirli bir standarda göre almış, yine belirli bir standarda göre pişirmiş ve belirli bir standarda göre servis etmiştir. Konuya bu kadar basite indirgeyerek giriş yaptıktan sonra standart kelimesinin anlamına bakalım.

Türk Dil Kurumu standart kelimesini, bir işletmede, bir ürünü, bir çalışma yöntemini, üretilecek miktarı, bütçenin para miktarını belirlemek için konulmuş kural tanımlamaktadır. Belirli bir ölçüye göre aynısı devamlı olarak yapılan, üretilen, hizmete sunulan şey içinde “standart” sıfatını kullanırız. Mesela “bu standart muayene hizmetimiz” gibi.

Tüketiciler olarak gerçek anlamda standart kavramına ise, satın aldığımız hemen her üründe karşılaşırız. Ürünler üzerinde yada ambalajında gördüğümüz TSE işareti, bize o ürünün Türk Standartları Enstitüsü(TSE) tarafından belirlenen kurallarda ve ölçülerde ulusal kalite düzeyinde üretildiğini, ürünle ilgili bir problem ortaya çıktığında, ürünün Türk Standartları Enstitüsünün garantisi altında olduğunu gösterir. Yine aynı şekilde Avrupa pazarına arz edilen ürünler de de CE işareti, o ürünün Avrupa Standartlarına uygun olduğu anlamına gelmektedir.

;

TSE’nin üyesi olduğu, ulusal standardizasyon kuruluşlarının dünya çağındaki federasyonu olan Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu(ISO) tarafından standart, imalatta, anlayışta, ölçme ve deneyde bir örneklik sağlama işlemi, ya da çalışma sonucu ortaya çıkan belge veya eser olarak tanımlanmıştır.

Standardın diğer bir tarifi ise ülkemizin de ulusal bir standart olarak kabul ettiği bir Avrupa Standardı olan EN 45020 “Standardizasyon ve ilgili faaliyetler – Genel terimler ve tarifleri” standardında tanımlanmıştır. Standartların oluşturulmasına ilişkin kuralları düzenleyen bu normda standart “Uzlaşı ile oluşturulmuş, yetkili bir kuruluş tarafından onaylanmış, ortak ve tekrarlı kullanım için, kurallar, prensipler veya faaliyetlerin özelliklerini ya da sonuçlarını belirleyen, belirli bir konu veya kapsamda en elverişli düzenlemenin elde edilmesini amaçlayan dokümanlardır. Standartların uygulamaya alınması tercihe bağlıdır, zorunluluk içermez. Bir standardın zorunlu uygulamada olması için bir mevzuat hükmü olarak belirlenmiş olması gerekir.”

Türkiye’de de, bu kapsamda oluşturulmuş ya da diğer ülkelerin standartlarından çevrilerek Türk standardı haline getirilmiş binlerce standart vardır. Bu standartlar üreticiler, sanayi, sektörde yer alanlar, KOBİ’ler, akademiler, kamu kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, tüketiciler, odalar, ticari birlikler, belgelendirme ve akreditasyon kuruluşları gibi standardizasyona dahil olabilecek pek çok aktörün katılımıyla oluşturulan teknik komitelerin uzun süren çalışmaları, araştırmaları, analizleri ve değerlendirmeleri sonucunda ortay çıkar ve yayımlanır.

TSE’nin sitesinde yayımlanan bu standartlar, uygulanacağı alanla ilgili ayrıntılı yönlendirmeleri ve kuralları kapsar. Adım adım tüm üretim, deney ya da başka bir uygulamanın aşamalarını gösterir. Üreticiler yada diğer uygulayıcılar bu belgeye göre üretimlerini yapar ya da hizmetlerini sunarlar. TSE ya da ilgili akreditasyon kuruluşları tarafından da düzenli aralıklarla ürünlerin ya da hizmetlerin, bu standartlara uygunluğu denetlenir.

Sonuç olarak,

Doğal yaşam alanlarının belirlenmesinden, gıdaların üretilmesine, iş ekipmanlarının muayenesinden, enerji verimliliğine, sağlık malzemelerinden, havacılık ve uzay hizmetlerine kadar çevremizde gördüğümüz üretilmiş her şeyin, aldığımız her hizmetin ve işleyen her sistemin TSE tarafından yayımlanmış bir standardı vardır.

Bütün bu standartlar aslında hayatımızın kaliteli bir şekilde yürümesine yardımcı olur ve bize ürün satan ya da hizmet veren firma ya da kuruluşların denetlenmesini, kalitesiz ürünlerin piyasadan olumsuz olarak ayrışmasını sağlar. Bir sonraki makalemizde, standartların oluşturulasına ilişkin “standardizasyon” kavramına ve yararlarına değineceğiz.