Avm Kapalı Otoparkları Ne Kadar Güvenli?

 

Metropollerde sayıları her geçen gün artan AVM’lerin; Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği’nin verilerine göre, Türkiye’de faaliyette bulunan AVM sayısı 350’leri buluyor.

Her gün milyonlarca insan tarafından kullanılan AVM’lerin otoparkları özellikle büyükşehirlerde yoğun olarak kullanılmaktadır.

Bu yazımızda AVM Otoparklarında yangın sonrasında ortaya çıkan yangın dumanın kontrolü ile ilgili yapılması gerekenler hakkında bilgi veremeye çalışacağız.

Otoparklarda Yangın Duman kontrol sistemleri için ülkelere göre benzer yöntemler fakat, farklı kriterler kullanılmaktadır. Duman kontrol sistemleri tasarımında,

1. a) Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik,
2. b) NFPA 92A, “Recomended Practice for Smoke-Control Systems”
3. c) NFPA-92B, “Guide for Smoke Management Systems in Malls, Atria and Large Areas”
4. d) Smoke and Heat Control Systems Part 6 -Specification for pressure differential systems-kits, EN 12101, Part 6.

standartları esas alınmaktadır. Bu standart ve yönetmelikte istenilen şartların yerine getirilmesine çalışılmaktadır.

Otoparkın normal zamanlarda havalandırması için tesis edilecek sistem aynı zamanda duman tahliyesine de hizmet verecek şekilde tasarlanabilir.

Kapalı otoparklarda oluşan yangınlarda, otoparkta bulunanların dumandan zarar görmeden tahliyesini sağlamak, olay yerine gelen itfaiyecilerin görüş alanını genişletmek ve otopark içinde sıcaklığın yükselmesini önlemek için duman tahliye sistemi yapılır.

Her bir otopark katı ayrı duman zonu şeklinde düzenlenmelidir. Katlara temiz hava verilip ve katlardan egzoz yapılmalıdır. Otoparkın normal zamanlarda havalandırması için tesis edilecek jet fanlı sistem aynı zamanda duman tahliyesine de hizmet verecek şekilde tasarlanmalıdır.

Otoparklarda jet fan kullanılması durumunda, otopark içerisine otomatik yangın algılama sistemi tesis edilmeldir. Standarda göre uyulması gereken kuralların bazıları aşağıda belirtilmiştir.

• Duman atma (egzoz) şaftları; kaçış merdivenlerinin konumuna göre
• Otopark katları, duman kontrol zonlarına bölünerek adreslenebilir otomatik yangın algılama sistemi yapılmalıdır. Algılama sistemi yangının söndürme ve kurtarma ekiplerine erken haber verilmesi bakımında da önemlidir.
• Jet fanların yerleştirilmesi ve yönlendirmesi yapılırken, sürüklenen dumanın yangın merdivenleri ve kaçış koridorlarını etkilememesine ve dinamik basınç nedeniyle yangın güvenlik hollerine ve merdivenlere girmemesine önem
• Ana egzoz fanlarının her biri ayrı olarak yedekli güç kaynağından
• Jet fanlar ile kontrol ekipmanlarının besleme kabloları yangına en az 60 dakika dayanıklı olmalıdır.
• Kirişler ve kolonlar dumanın sürüklenmesini engellememeli ve türbülans oluşturmamalıdır. Fanlarla kiriş arasındaki mesafe, giriş kısmında en az 5 m; çıkış kısmında ise 2.0 m olmalıdır. Kirişlerin yüksekliği 40 cm ’den daha fazla ise fanlar tavandan sarkıtılmalı ya da fanın en yakın kirişle arasındaki mesafe arttırılmalıdır.
• Jet fanlar tarafından itilen hava hacmi egzoz fanları kapasitesinden daha fazla olmamalıdır.
• Jet fanların yağmurlama üzerindeki etkisinin en aza indirilmesi için yağmurlama başlıklarının ve jet fanların konumlandırması uygun olmalıdır.
• Yangının algılanmasından sonra; insanların otoparkı terk edebilmeleri için, jet fanların devreye girmesi
• Kullanılan bütün fanlar 300oC sıcaklıkta yangına en az 60 dakika dayanıklı olmalıdır.
• Egzoz fanlarının kapasitelerinin belirlenmesinde yangın çapı 14 m ve açığa çıkan ısı en az 4 MW alınmalıdır.
• Söndürme ekipleri için yangın nerede çıkarsa çıksın en az bir adet dumandan etkilenmeyen giriş bulunacak şekilde tasarıma dikkat

Yukarıdaki bilgiler ışığında  her bir otopark katı bir duman zonu olarak tesis edilecek, muhtemel bir yangın durumunda sadece ilgili bir kattan duman kontrol edilerek diğer zona duman yayılımı engellenecektir.

Her kat ayrı duman zonu seçildiğinde karbonmonoksit tahliyesi için örnek olarak 5 ach ve eş-zamanlılık faktörü 0.9 alınarak egzoz fanı kapasitesi m3/h  cinsinden ve egzoz şaftı alanı m2  olarak bulunacaktır.

Fanların temiz hava üfleme kapasitesi egzoz kapasitesinin yaklaşık %70’i kadar seçilebilir.

Hem egzoz şaftlarının hem de taze hava şaftlarının her otopark katı girişinde birer adet motorlu yangın/duman damperi kullanılmalıdır. Motorlu damperleri kumanda eden, motorlarının elektrik beslemeleri kesildiğinde bu damperler açık konuma geçecek şekilde monte edilmelidir. Otopark katları için seçilecek egzoz fanları en az 200 C sıcaklığa dayanıklı olmalıdır.

Kapalı otoparklarda bulunan yangın duman kontrol sistemlerinin periyodik kontrol ve periyodik muayenesinin yaptırılması çok önemlidir. Sistemin düzgün çalışıp çalışmadığının yetkili mühendisler ve tarafsız bir muayene kuruluşu tarafından her yıl periyodik olarak kontrollerinin yapılması gerekmektedir.